DATOS DO SECTOR EDITORIAL GALEGO
BALANCE 2009-2024
(Fonte estatísticas: Federación de Gremios de Editores de España (FGEE))
TÍTULOS PUBLICADOS: En 2008 publicábanse en Galicia en números redondos 2.000 títulos en galego. Hoxe publícanse 1.000.
% MERCADO DO LIBRO GALEGO: O mercado do libro galego ( os libros que espontaneamente se mercan unha libraría en Galicia) é do 8%. É dicir, 8 de cada cen persoas que entran unha libraría elixen libremente un libro en galego (no País Vasco, en continuo crecemento, está no 17%. En Catalunya supera o 32%).
EMPREGO: O emprego nas empresas editoras en 2007 era de 318 persoas traballadoras. En 2021 é de 171 traballadoras.
FACTURACIÓN: a facturación hai quince anos era duns 22 millóns €. Hoxe, 16, 6 millóns.
LIBRO EDUCATIVO: Nesta baixada de facturación cómpre destacar a caída do libro de texto, que pasou de representar o 30% da edición en Galicia a ser hoxe o 10%.
Esta caída en gran maneira está provocada polas políticas educativas postas en marcha polo goberno de Galicia: A implantación en 2010 do chamado Decreto do Plurilingüismo, que supuxo un durísimo golpe para a penetración do galego nos centros educativos (pois ata ese intre podía chegar ao 50% do material educativo e dende el pasou a ser un 33% como máximo). O sistema de gratuidade vixente en Galicia que non permite renovar o banco de libros dos centros ata os 6 anos, non coma noutras comunidades, en que o prazo de renovación é de 4. E aínda máis, o proxecto E-dixgal, o proxecto dixital que ten implantado a Consellería de Educación no 3º ciclo de Educación Primaria e en todos os cursos da ESO. Neste proxecto a Consellería pon á disposición dos centros materiais dixitais gratuítos, e os centros adheridos a este programa quedan fóra das axudas á compras de libros de texto en papel e polo tanto non os poden mercar.
AS DÚAS PRINCIPAIS DEMANDAS DO SECTOR: Está pendente, para tornar estas estatísticas, un verdadeiro Plan Lector para o libro galego. Transversal, ben orzamentado, inspirado, sedutor, que chegue a todas as capas da sociedade. E para o comercio exterior, un plan de internacionalización do libro galego. Nos últimos dez anos, a Xunta non apoia o modelo da AGE para participar nas feiras profesionais internacionais do libro (Boloña, Liber, Frankfurt, Guadalaxara-México). O sistema actual da Xunta -participando cun stand institucional e promocional – non é útil para o sector. Deben ser espazos profesionais xestionados pola AGE, como acontece cos demais gremios e asociacións de editoras. Así pois, desde 2018 a AGE acude con espazo propio ou xestionando un espazo dentro do stand profesional da Federación de Gremios de Editores de España.
AXUDAS PÚBLICAS. Cómpre lembrar que as axudas do goberno da Xunta para o libro galego, comparando hai quince anos e hoxe, descenderon a máis da metade. Chegando en casos (Bibliotecas) ao 80%.
Como dato ou reflexión final débese ter en conta que a precaria situación da lingua galega (con perda continua de falantes cada ano) é unha das explicacións a este panorama.
Destaca en positivo:
DIVERSIDADE DO TECIDO EMPRESARIAL DA AGE integra a 46 empresas editoras (arredor duns 60 selos editoriais). Publican entre todas uns 1.100 libros ao ano (sumando galego —un 75%— e castelán). Esta diversidade do tecido editorial é moi rica e nunca a houbo como agora. Con empresas especializadas en infantil, en tradución, publicacións temáticas… Empresas profesionalizadas comparables a calquera cultura editorial europea.
OS «PREMIOS NACIONALES». A literatura e a edición galegas contan con máis de 25 Premios Nacionales en activo, en todos os xéneros. Estes galardóns que concede anualmente o Ministerio de Cultura suman en Galicia o dobre ca en Cataluña, por exemplo. Nos últimos 9 anos, 13 Premios: Paula Carballeira (Literatura Dramática, 2023), Yolanda Castaño (Poesía, 2023), Marilar Aleixandre (Narrativa, 2022), Xesús Fraga (Narrativa, 2021), Olga Novo (Poesía, 2020), Alba Cid (Poesía Joven Miguel Hernández, 2020), Xavier Senín (Obra de Tradutor, 2020), Pilar Pallarés (Poesía, 2019), Anxo Quintela (Xornalismo Cultural, 2019), Ana Romaní (Xornalismo Cultural, 2018), María Xesús Lama (Ensaio, 2018), Antonio García Teijeiro (Literatura Infantil e Xuvenil, 2017) ou Ledicia Costas (Literatura Infantil e Xuvenil, 2015). Ademais, unha das nosas editoras, Kalandraka, foi Premio Nacional ao Mellor Labor Editorial en 2012.
TÍTULOS VIVOS EN LIBRARÍAS. O número total de títulos vivos no catálogo dispoñible en librarías duplicouse nestes 15 anos. De 8.700 en 2009 a 16.660 en 2021. Isto reflicte o esforzo editor destes anos por dotar ao sistema literario galego dun notable corpus de obra escrita.
A DIXITALIZACIÓN. Aínda que o mercado do libro dixital segue a ser moi feble (menos do 3% na facturación das contadas empresas que comercializan títulos en epub), si é importante, porén, destacar a oferta en libro dixital que nestes intres alcanza os 3.000 títulos na plataforma Galicia-Le.
A LECTURA E O LIBRO, COA COVID saíron sen dúbida reforzados. O libro e a lectura foron unha táboa de salvación nos intres máis duros da pandemia. O seu prestixio social está intacto, malia que as cifras de vendas sexan (agás títulos máis populares) moitísimo máis baixas que o noso país e sistema literario merecen. Nestes intres, segundo as cifras oficiais, a porcentaxe de persoas que afirman ser lectoras en tempo libre en Galicia é do 61,7%. A media de España é de 64,8%. Galicia está na franxa baixa da estatística (por detrás de nós: Murcia, Andalucía, Castela-A Mancha, Canarias e Estremadura).
